دوغارون،مشکلات و پیشنهادات

شانزدهمین جلسه هیئت مدیره انجمن صنفی شرکت های حمل و نقل بین المللی استان خراسان رضوی در تاریخ ۱۹ مرداد ماه ۹۹ با حضور حداکثر اعضا و بازرسین در محل انجمن برگزار شد .
به گزارش روابط عمومی انجمن هیئت مدیره، انجمن حمل و نقل بین المللی استان خراسان رضوی انتقاد خود را از عملکرد مدیریت واحد مرزی مستقر در مرز دوغارون اعلام کرد، با توجه به ایام تعطیلی در کشور افغانستان و بسته شدن مرز های مشترک با افغانستان بجز دوغارون ازدحام در مرز دوغارون بیش از پیش طاقت فرسا شده است.انجمن خراسان نظر به مشکلات عدیده شرکت ها در مرز و سواستفاده تعدادی از اشخاص از شلوغی مرز جهت کسب در آمد های نامشروع در خواست بررسی معضلات موجود در مرز از نهادهای نظارتی را دارد .
به گزارش روابط عمومی، مرز دوغارون علی رغم گفته مسئولین دولتی مستقر در مرز همچنان دچار ازدحام و شلوغی است و متاسفانه با توجه تذکر و یاد آوری انجمن خراسان مبنی بر تعطیلات پیش رو به مسئولین گمرک و سازمان ولی امسال هم همچون سال های قبل مرز شاهد صف های طولانی و خواب رانندگان بود .
بنابراین برآن شدیم که درباره وضعیت مشکلات مرزی ، علت ها و پیشنهادات برای رفع این مشکلات جستجو کنیم در این راستا ابتدا با مدیران یکی از شرکت های حمل ونقل در خراسان رضوی گفتگو کردیم.
مدیر شرکت حمل و نقل بین المللی درخراسان رضوی درباره مشکلات شلوغی در مرز دوغارون گفت: در حال حاضر بر اساس اطلاعاتی که ما داریم حدود 2100 کانتینر در حال انتظار برای عبور از مرز هستند در حالی که متاسفانه روزانه تنها 100 تا 150 دستگاه کانتینر وارد گمرک می شود حال با این روند زمان زیادی برای تخلیه این ماشین ها در مرز نیاز است که بیشتر بار آنها مواد خوراکی روغن و شکر هستند؛ به طور مثال عرض می کنم یکی از بارهای روغن که زمان تحویل آن طبق قرار با تاجر افغانستانی قبل از عید قربان بوده است همچنان پس از گذشت چندین روز از عید بار مربوطه به افغانستان نرسیده است.
وی ادامه داد: زمانی که در این مورد با ایران صحبت می کنیم پاسخ می دهند مرز افغانستان مشکل دارد در حالی که با افغانستان صحبت می کنیم آنها پاسخ می دهند که مرز ایران کالا را ارسال نمی کنند؛ در این شرایط نه تنها شرکت ما بلکه تمام شرکت های حمل و نقل هم دچار سردرگمی شده اند .در حال حاضر که تمام مرز های دیگر افغانستان از جمله نیمروز بسته شده است پس تمام کانتینر ها در مرز اسلام قلعه باید بارگیری شود.
وی افزود: در این شرایط همه ی شرکت های حمل و نقل از روزی 10 تا 30 دلار دموراژ کانتینرپرداخت می کنند(وقتی که تخلیه بار وسیله حمل و نقل یا بارگیری از مدت زمان تعیین شده در قرار دادی که میان مالک وسیله حمل و نقل و فرد اجاره کننده صورت می گیرد، بیشتر طول بکشد فردی که آن وسیله ی حمل ونقل را اجاره نموده بایستی برای این تاخیر هزینه ای را به مالک وسیله حمل و نقل بپردازد که به آن دموراژ می گویند) و هیچ فردی حاضر نیست درد ما را بشنود. حتی با خبر شدم که آقای استاندار هم برای بازدید به مرز رفته بودند اما تا همین لحظه هیج تغییری در خروجی ماشین ها صورت نگرفته است.
وی درباره خسارت های تحمیلی در شرایط شلوغی مرزعنوان کرد: در حال حاضر از آخرین بار ارسالی به مرز دوغارون 10روز می گذرد که ما در این روزها مجبور به پرداخت خسارت های زیادی شدیم.
مدیر شرکت حمل و نقل بیم المللی درباره پیگیری ها ی لازم برای رفع مشکلات گفت: ازدحام در مرز دوغارون موضوع جدیدی نیست که کسی از آن مطلع نباشد تمام گمرک ها و مرزبان ها و ارگان های دولتی مطلع هستند و این مسئله تنها یک حمایت همه جانبه از تمام ارگان های مربوطه می خواهد که در طی چند روز مرز را تخلیه کنند. در حال حاضر ظرفیت هر دو پارکینگ آقای اوجادی و شهرداری تکمیل شده است.
وی ادامه داد : ما برای هزینه حمل ابتدا از هفت میلیون تومان شروع می کنیم اما در حال حاضر به دلیل ازدحام و شلوغی در مرز و نبود ماشین ما مجبور به پرداخت 28 میلیون تومان هم برای کرایه حمل بوده ایم. همچنین خسارت هزینه های قراردادهای دلاری که با مردم بسته بودیم را باید از درآمد خود پرداخت کنیم.
وی افزود: در بین برخی نمایندگان در مرز ممکن است در ازای دریافت هزینه ی بیشتر کانتینر رو زودتر از مرز رد کنند اما در گمرک چنین اتفاقی صورت نمی گیرد.
مدیر شرکت حمل و نقل بین المللی درنهایت برای رفع مشکلات مرزی پیشنهاد داد: برای حل این مشکل باید تمام ارگان ها از جمله گمرک،مرزبانی، اداره گذرنامه و دیگر ارگان ها همت لازم را انجام دهند تا مرز را تخلیه کنند زیرا ادامه دادن به این وضعیت می تواند باعث اتفاق های جبران ناپذیری شود به طور مثال اگر به منطقه ویژه مراجعه کنید متوجه خواهید شد که مقدار بسیار زیادی سوخت آنجا خوابیده است و اگر در یکی از همین روزها جرقه ای صورت بگیرد خسارت های جانی و مالی بسیاری متوجه منطقه خواهد شد.

بعد از شنیدن صحبت های مدیر شرکت حمل ونقل به سراغ نائب رییس انجمن حمل نقل خراسان رضوی رفتیم تا با ایشان درباره مشکلات موجود در مرز و پیشنهادات ایشان به عنوان بخش خصوصی گفتگو کنیم.
نائب رئیس انجمن صنفی حمل و نقل خراسان رضوی در مورد شرایط ازدحام درمرز دوغارون گفت: بهتراست ابتدا با اين سؤال آغاز كنيم كه چرا در اوج شلوغى و توقف بيش از يك هزار كاميون وقتى تدبير واراده حاكم مي شود در مدت كوتاهي مرز خلوت و توقف به حداقل ميرسد اما در غالب اوقات توقف ، مشكلات و نارضايتى بروز و ظهور مي نمايد؟
وی ادامه داد: سخن گفتن در مورد مشكلات اين معبر مهم و قديمى تكرارى و طولانى هست.مرزى كه مي تواند با روان سازى و رفع موانع توقف، نقش مهمى در ترانزيت و صادرات و مبادلات تجارى به افغانستان داشته و بالانس تجارى ايران با افغانستان را افزايش دهد، اما متأسفانه در اكثر مواقع با افزایش جزئي محمولات ، به دلايل مختلف شاهد توقف ، شلوغى ، بى نظمى و نهايتا دلسردى و اتلاف سرمايه ملى و انرژى بخش خصوصى هستیم.
امتی ادامه داد: خواب سرمايه تجار ايرانى و افغانستانى ، توقف و استهلاك سرمايه رانندگان و شركت هاى حمل و نقل و در نهایت افزايش كرايه هاى حمل ، افزايش هزينه هاى تمام شده ترانزيت و صادرات ، ايجاد رانت ، نوبت فروشى و پيدايش زمينه هاى تخلف از عواقب منفى ترافيك در مرز دوغارون مي باشد.
نائب رئیس انجمن صنفی حمل ونقل خراسان رضوی درباره پیگیری های این انجمن در رفع مشکلات گفت: بارها از تريبون هاى مختلف اتاق بازرگانى ، انجمن صنفى حمل و نقل ، اتاق مشترك ايران و افغانستان وعواقب و دغدغه هاى بخش خصوصي گفته شده است اما حكايت همچنان باقيست.
اخيراً انجمن خراسان گزارش جامع و كاملى از مرز دوغارون با بررسي مشكلات و موانع ،علت ها و ارائه راهكار و پيشنهادات كاربردي منتشر و توسط رياست محترم اتاق بازرگانى به معاونت محترم رييس جمهور تقديم و همچنين توسط انجمن به وزارت كشور و مسؤولين مربوط منعكس گرديد تا شايد نتیجه ای حاصل گردد که در این گزارش به آنها می پردازیم.
عدم وجود مدیریت واحد مرزی
امتی درباره مشکلات مرزی گفت: یکی از مشکلات، عدم وجود مدیریت واحد مرزی بوده که ناشی از ناهماهنگی در ساعات شروع به کار سازمان های مستقردر مرز، تصمیمات آنی و جزیره ای بدون هماهنگی با دیگر دست اندرکاران و قطعی سیستم بوده است که در نهایت منجربه مشکلاتی از جمله ناهماهنگی، عدم تعامل سازنده دست اندرکاران مستقر در مرز و اتخاذ تصمیمات مقطعی و بخشی شده است. بنابراین پیشنهاد ما به عنوان انجمن حمل و نقل خراسان رضوی برای رفع این مشکل تعریف مدیریتی واحد مرزی از طرف مراجع مربوطه و الزام بخش های مختلف دولتی به هماهنگی و تبعیت از مدیریت واحد است.
فقدان یا عدم اجرای طرح جامع و برنامه ای مدون
نائب رئیس انجمن صنفی حمل و نقل خراسان رضوی گفت: فقدان یا عدم اجرای طرح جامع و برنامه ای مدون یکی دیگر از مشکلات مرزی است که ناشی از فقدان طرح جامع، جا نمایی غلط زیرساخت ها شامل پارکینگ ها ، ساختمان های اداری موجود در گمرک و منطقه ویژه، باسکول گمرک، شرکت نفت در قسمت درب خروج، نبود پارکینگ مجهز قبل از ورود به مرز با ظرفیت کافی و امکانات استاندارد مطلوب جهت ساماندهی و هدایت کامیون ها به خروجی های مرز و عدم طراحی مناسب ورودی ها , خروجی هاومسیرهای تردد محمولات و مسافران ورودی و خروجی بوده است.
وی ادامه داد: فقدان اجرای طرح جامع و برنامه ای مدون منجر به مشکلاتی از قبیل شلوغی ترافیک های سنگین ، صف ها و توقفهای طولانی در مواقع افزایش محمولات، افزایش هزینه ها، هرج و مرج، بلاتکلیفی وتنش های ناشی از بی نظمی و آشفتگی،نارضایتی صاحبان کالا، تجار ایرانی، رانندگان و شرکتهای حمل و نقل و توقف سرمایه های ملی اعم از محمولات صادراتی , ترانزیتی و ناوگان حمل و نقل در اثر کندی عبور و مرور و توقف های مرز شده است.
وی افزود: راه حل ما برای این مسئله اجرای طرح جامع مرز دوغارون با مشاوره خبرگان و کارشناسان بخش خصوصی از خروجی شهر تایباد , گمرک , منطقه ویژه و بازارچه تا خروجی کشور افغانستان و طراحی واختصاص پارکینگی مناسب با دارا بودن استاندارهای به روز و بین المللی و گنجایش حداقل 1000 دستگاه کامیون همراه با خدمات رفاهی از جمله رستوران، خوابگاه، سرویس بهداشتی، قابلیت نوبت دهی الکترونیک و تفکیک کامیونها جهت ساماندهی با مدیریت انجمن حمل ونقل بین المللی استان خراسان رضوی بدلیل حضورفعال و مستمر در حمل محمولات ترانزیت و صادرات است .
مشکلات منطقه ویژه
امتی درباره منطقه ویژه مرزی عنوان کرد: مشکلات موجود در منطقه ویژه می تواند ناشی از وجود یک مرز با دو درب ودوقانون (اخذ عوارض ورودی از درب گمرک باعث شده عمده ناوگان خالی افغانی جهت بارگیری محمولات صادرات و ترانزیت روانه منطقه ویژه شوند که هم ترافیک ایجاد کرده و هم رانت )، عدم حضور و نظارت و استقرار سازمان راهداری و حمل و نقل جهت کنترل اسناد حمل ، محدود بودن منطقه ویژه در یک زمین 50 هکتاری که تناسبی با میزان تقاضا و ظرفیت این منطقه در شرایط فعلی ندارد، دفتر منطقه ویژه و عمده سهام آن و همچنین محوطه و کلیه عملیات کاری در انحصار یک شرکت خصوصی بوده که این نقیصه میتواند زمینه عدم رقابت سایر تشکلها و فعالان اقتصادی و انحصارطلبی راباعث شود.
وی افزود: مسائل منطقه ویژه می تواند باعث ایجاد مشکلاتی از جمله فقدان فضای رقابتی برای حضور گسترده تشکل ها، سرمایه گذاران و شرکت ها که منجر به رشد رانت شده است، عدم توازن در ورود و خروج کانتینر، انحصار گرائی و پیدایش زمینه رقابت منطقه ویژه( در واقع یک شرکت ) با بخش خصوصی در صادرات، ترانزیت، سوخت، نوبت فروشی، شلوغی وگره ترافیکی در منطقه ویژه، عدم گنجایش عملیات ترانسشیپمنت بیش از 200 کامیون در محوطه کنونی که باعث بی نظمی و سردرگمی شده است، اضافه بار و عدم نظارت بر اسناد حمل صادره ،عدم نظارت درست بر خدمات منطقه ویژه و بازنگری در تعرفه ها و هزینه هایی که به بهانه های مختلف اخذ می شود ، عدم نظارت بر ترانسشیپمنت هایی که از این منطقه انجام می شود .عدم وجود مدیریت و برنامه ریزی برای حل مشکلات مرز در ایام پیک و جلوگیری از ایجاد ترافیک باشد.
وی ادامه داد: پیشنهاد بخش خصوصی برای رفع این مشکل اجرای سیاستی واحد در اخذ عوارض ورودی در مرز بدین صورت که یا حذف عوارض از هر دو درب یا دریافت عوارض توسط هر دو، واگذاری فاز 2 منطقه ویژه اقتصادی به تشکل های خصوصی مرتبط با تجارت و حمل ونقل از جمله انجمن صنفی شرکت های حمل ونقل استان خراسان رضوی و اتحادیه صادر کنندگان و بازرگانان و تولید کنندگان و ... جهت ایجاد رقابت و جلوگیری از انحصار گرایی یک شرکت واستقرار نماینده سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای استان خراسان رضوی در منطقه ویژه اقتصادی ودریافت کد رهگیری است.
بازارچه مرزی
نائب رییس انجمن حمل و نقل خراسان رضوی درباره بازارچه های مرزی بیان کرد: در بازارچه های مرزی ورود و خروج و تخلیه و بارگیری های بدون نظارت کافی و عدم شباهت محوطه و امکانات این بازارچه به استاندارهای یک مرز بین المللی و فعال زمینه پیدایش سودجویی را فراهم کرده است که این عوامل می تواند ناشی از عدم حضور نماینده سازمان راهداری در بازارچه مرزی ، عدم نظارت بر تخلیه و بارگیری و باسکول و عدم اجری ضوابط و مقررات حمل ونقلی در بازارچه باشد.
وی افزود: اجرای کامل ضوابط و مقررات حمل نقل در بازارچه و اعمال نظارت و مدیریت واحد مرزی می تواند راهکاری برای بازارچه مرزی باشد.
حد فاصل دو گمرک دوغارون و اسلام قلعه
امتی درباره حد فاصل دو گمرک مرزی گفت: مسیر و منطقه ای است که مهمترین عامل کندی تردد بین دو کشور، واژگونی کامیون ها، توقف های مرزی ،گره ترافیکی و نارضایتی فعالان تجاری و اقتصادی را در پی داشته است همچنین آزار و اذیت تبعه دو کشور در عبور از این مسیر بدلیل عدم زیرسازی و مخروبه بودن این منطقه و بروز زمینه های سودجویی نوبت فروشی و تشدید تنش ها بدلیل هرج و مرج و آشفتگی این مسیر از مشکلات این منطقه است که به علت عدم توافق دو کشور خصوصا کشور افغانستان در بازسازی و ترمیم این مسیر بوده است
وی ادامه داد: پیگیری های جدی و موردی وزارت امورخارجه، ورود ریاست محترم جمهور جهت حل این مهم و بازسازی و تفکیک مسیرهای باری و مسافری قطعا در روان سازی تردد مرزی موثر خواهد بود.
صف های طولانی برای ایکس ری
نائب رییس انجمن حمل و نقل خراسان رضوی درخصوص صف های ایکس ری گفت: کمبود دستگاه ایکس ری در منطقه ویژه اقتصادی و استفاده از ایکس ری گمرک علتی بوده است برای شلوغی و گره ترافیکی در مسیر ورودی کامیون ها از منطقه ویژه به گمرک برای ایکس ری که با استقرار دستگاه ایکس ری در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون می توان بای حل این مشکل اقدام کرد.
نقش بخش خصوصی در حل مشکلات مرزی :
امتی درباره نقش بخش خصوصی در حل مشکلات مرزی گفت: اگر تدبير و اراده جدى براى روان سازى و رونق مرز دوغارون انجام شود بى شك اين مرز موقعيت و پتانسيل اين را دارد كه روزانه بيش از ٢٠٠٠ كاميون در قالب صادرات و ترانزيت در آنجا تردد نمايد،كرايه هاى حمل كاهش يابد،از هزينه هاى توقف كاسته شود،محمولات تجارى سريعتر و ارزانتر به افغانستان ارسال گردد.
نارضايتى و دغدغه هاى فعالان اقتصادى دو كشور مرتفع و تراز تجارى با افغانستان به بيش از سه چهار ميليارد دلار افزايش می يابد.
وی ادامه داد: اما در صورتيكه در بر همين پاشنه بچرخد و همين گرفتاري ها و توقف هاى مرزى ادامه داشته باشد و روزانه به تردد ٢٠٠ ، ٣٠٠ كاميون اكتفا كنيم و زير بنا و چشم انداز تردد روزانه حداقل ٢٠٠٠ كاميون براى آن آماده نشود،بخش خصوصى به عنوان كارآفرين واقعي مورد توجه قرار نگيرد و براى وصول بديهى ترين حقوق ابتدائي هفت خوان را طى نمايد نتيجه ی آن فقط فرصت سوزى و عدم بهره مندى خواهد بود و باید قيد افزايش و رونق ترانزيت و صادرات از مرز دوغارون را بزنيم که عواقب و عوارض آن تقويت و نهادينه شدن جايگاه افراد سودجو ، رانت ، دلسردى و نارضايتى فعالان اقتصادى طرفين ، تغيير مسير ترانزيت ، انتشار و سرايت آلودگى و تخلفات در سطح زياد و ... خواهد بود.
نائب رئیس انجمن حمل و نقل خراسان رضوی در کلام آخر گفت: تجارت و اقتصاد آب روانى است كه در صورت كوچكترين مانع به سرعت مسيرش را تغيير داده و منتظر و متوقف نمى ماند.
بعد از آگاه شدن از مشکلات مرزی از زبان بخش خصوصی و شرکت های حمل و نقل به سراغ یکی از مسئولین مربوطه رفتیم تا با ایشان درباره این مشکلات و نظارت های سازمان های مرزی گفتگو کنیم.
مدیر کل گمرک دوغارون درباره ادامه داشتن صف های سنگین در گمرک دوغارون گفت: ما در مدت زمان عید قربان با افزایش ساعت کاری توانستیم شلوغی ها و صف های طولانی را مدیریت کنیم و همین روند را هم ادامه دادیم؛در حال حاضر هم با توجه به افزایش ساعت کاری و اطلاعات ورودی و خروجی هایی که در دست ما هست می توان گفت ازدحام و شلوغی در مرز نداریم و آن را کنترل کردیم.
کوهگرد درباره گره ترافیکی در مسیر کامیون ها در حد فاصل منطقه ویژه تا گمرک در صف های ایکس ری بیان کرد: ما در حد فاصل منطقه ویژه تا گمرک ازدحام نداریم بلکه ماشین ها در پارکینگ ها قرار می گیرند و به نوبت وارد منطقه گمرک می شوند؛ باید گفت ماهیت مرز افغانستان شلوغ است در حال حاضر هم برخی کالاهایی که در گذشته برای ترانزیت از مرز پاکستان عبور داشتند تغییر مسیر داده و از مرز دوغارون خارج می شوند؛ این مسئله منجربه افزایش حجم بار ورودی به مرز به 20 تا 30 درصد شده است بنابراین با این افزایش حجم گاهی مرز افغانستان هم ظرفیت ندارد پس باعث مشکلاتی برای ما هم خواهد شد اما با توافق هایی که با مرز افغانستان هم داشتیم در تلاشیم که کار را در حد ممکن انجام دهیم.
وی ادامه داد: در چند سالی که من در این مرز بودم با توجه به حجم بالای کالا در سه بخش اقتصادی و منطقه ویژه و بازارچه روال کار همیشه همین بوده است و کاملا طبیعی است بنابراین نمی توان نام آن را شلوغی و ازدحام گذاشت اما گاهی به صورت مقطعی مانند ایام تعطیلی عید قربان در افغانستان ازدحام نسبی اعلام می شود هر چند که ما در این مواقع هم به گمرک های مبدا درباره وضعیت توقف های طولانی مدت اطلاع رسانی می کنیم.
کوهگرد در خصوص وضعیت مدیریت واحد مرزی افزود: ما در مرز کمیته هماهنگی داریم که مدیریت آن هم با گمرک است و هر دوهفته یک بار جلسات آن برگزار می شود که در جلسات درباره مسائلی مانند افزایش ساعت کاری با تبادل نظر تصمیم گیری می شود، اما باید گفت هر سازمانی یک سری وظایف و اختیارات خاص خود را دارد که برای هر سازمانی تعریف شده است و باید گفت ما در هماهنگی بین سازمان ها مشکلی نداریم.
مدیر کل گمرک دوغارون درباره نوبت فروشی و اضافه پرداخت ها در مرز گفت: بحث اضافه پرداخت ها در سازمان های گمرکی در دستگاه های کارت خوان با رسید انجام می شود و در این مورد هم اعلام کردیم اگر غیر از چارچوب تعریف شده مبلغی بیشتر درخواست شده است اعتراض کرده و به آن رسیدگی خواهد شد. اما نوبت فروشی در گمرک وجود ندارد اگر موردی هم وجود دارد در پارکینگ ها بوده که بحث آن از گمرک جدا است و با این حال با تغییر در مدیریت پارکینگ ها هم مدتی است که نوبت فروشی هم دیده نشده است.
وی درباره خسارت های وارد شده به شرکت های حمل و نقل در مدت شلوغی مرز گفت: مرز دوغارون با سه حوزه کار انجام می دهد اما گاهی به صورت مقطعی مانند همین بسته بودن مرز افغانستان در ایام عید قربان ممکن است مشکلاتی را در پی داشته باشد و ما کاری که می توانیم انجام دهیم اطلاع رسانی در این مواقع است در حالیکه که همه ی افرادی که کار حمل و نقل انجام می دهند مطلع هستند که در این روزها مرز افغانستان تعطیل است بنابراین می توانند کالا ارسال نکنند و با ارسال کردن این مقدار کالا در حالیکه ما ساعت کاری را هم از 7 صبح تا 5 بعدازظهر به 7 صبح تا 7 عصر افزایش دادیم اما بازهم ظرفیت مرزنمی تواند پاسخگو باشد.
کوهگرد درباره تدابیر انجام شده در منطقه ویژه گفت : سوخت به دلیل اینکه کالای حساسی است در ابتدای نوبت در صف های مجزا خروج داده می شود، ماشین های حامل سوخت در پارکینگ مخصوص خود توقف دارند و بر اساس نیاز به کارهای گمرکی واردمنطقه ویژه می شوند و عملیات ترانس شیپمنت(ترانس شیپمنت به معنای انتقال و جابه جایی محموله بیمه شده از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر در طول مدت سفراست) را انجام می دهند و پس از آن نیز تشریفات خروج آن ها صورت می گیرد.