کارشکنی‌های ترکمنستان در گذرگاه ریلی سرخس
گذرگاه ریلی سرخس یک گذرگاه مهم بین ایران و ترکمنستان برای مبادلات تجاری صادرات، واردات و ترانزیت است. این گذرگاه که در واقع دروازه ورود به آسیای میانه است سهم قابل توجهی در ترانزیت کالا از کشور دارد. اخیرا توقف حجم زیادی از واگن‌ها در پایانه مرزی سرخس مشکلات عدیده‌ای برای فعالان حوزه حمل‌ونقل ریلی ایجاد کرده است.
حمید تراب‌زاده از فعالان حوزه حمل‌ونقل ریلی بین‌المللی، اظهار کرد: حدود 2 ماه است که نقل و انتقال کالا در پایانه ریلی سرخس از خط ریلی نرمال به علت تاخیر مبادلات واگن‌ها با کشور ترکمنستان با توقف‌های زیادی مواجه شده است.
وی با تاکید به اهمیت مدت زمان و قیمت تمام شده تحویل کالا به مقصد در حوزه صادرات و ترانزیت، افزود: این موضوع موجب ایجاد کندی گردش مالی و خواب سرمایه و نیز افزایش هزینه‌های سنگین (دموراژ) توقف واگن‌ها گردیده است.
این فعال حوزه حمل‌ونقل ریلی در ادامه گفت: شرکت‌های مالک واگن خصوصی ترکمن از زمان ورود واگن به خاک ایران تا زمان مبادله واگن به کشور ترکمنستان 12 روز مهلت (فری تایم) در نظر گرفته‌اند و زمان مازاد به مدت زمان مذکور را هزینه توقف دلاری دریافت می‌کنند که این امر باعث تحمیل هزینه سنگین و اضافی برای شرکت‌های حمل‌ونقل و صاحبان کالا گردیده است.
وی تصریح کرد: با توجه به شرایط مذکور خط نرمال مسیر نقل و انتقال کالا با توجه به تاخیر در انجام تعهدات زمانی تحویل کالا و افزایش هزینه‌های سربار، به مسیری غیر قابل توجیه تبدیل شده و این امر سبب کاهش حجم صادرات گردیده است.
تراب‌زاده خاطرنشان کرد: این مشکلات ناشی از تاخیر عملیات تعویض بوژی واگن‌ها در خط نرمال بین کشور ترکمنستان و ازبکستان بوده که منجر به تاخیر مبادله واگن‌ها در مرز سرخس و در نتیجه موجب توقف تعداد زیادی واگن در مسیر مبادله بین راه‌آهن ایران و ترکمنستان شده است.
وی تاکید کرد: با توجه به شرایط فوق تنها مسیر در نقل و انتقال کالا به منظور رسیدن به موقع کالا به مقصد، پذیرش واگن از خط عریض بوده که هزینه تعویض بوژی نسبت به هزینه توقف واگن‌ها قابل توجیه است.
این فعال حوزه حمل‌ونقل بین المللی ریلی اظهار امیدواری کرد که این مشکلات با پیگیری مسئولان حل‌وفصل گردد.
در ادامه این گزارش گفتگویی با سید مرتضی قندچی رییس کمیته ریلی انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی در خصوص وضعیت کنونی پایانه ریلی سرخس انجام دادیم:
عدم بهره‌برداری لازم از ظرفیت پذیرش خطوط ریلی نرمال و عریض
سید مرتضی قندچی رییس کمیته ریلی انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی در خصوص وضعیت پایانه ریلی سرخس اظهار کرد: در گذرگاه ریلی سرخس در طرف ایران و طرف ترکمنستان 2 خط عریض و نرمال وجود دارد و هریک از آنها دارای یک ظرفیت پذیرش است که متاسفانه از تمام ظرفیت آنها به حد کافی بهره‌برداری نمی‌شود لذا یک سری از واگن‌ها پشت مرزها متوقف می‌ماند.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر تعداد قابل توجهی از واگن‌ها در پایانه ریلی متوقف مانده است، گفت: ترکمن‌ها به عناوین مختلف کارشکنی‌هایی می‌کنند و در زمینه پذیرش، ساعات کاری و انتقال واگن‌ها و اعزام واگن از خط خالی همکاری لازم را انجام نمی‌دهند. همچنین مشکل کمبود دیزل همیشه در دو طرف وجود داشته است.
رییس کمیته ریلی انجمن در ادامه افزود: اخیرا ترکمنستان در خاک خود پایانه ریلی با هزینه بالا و سرمایه‌گذاری شرکت‌های مختلف ایجاد کرده است لذا ترجیح می‌دهند اکثر عملیات ریلی را در پایانه خود انجام دهند و واگن‌ها در نقطه صفر مرزی ترانشیپمنت شوند تا با واگن‌های ترکمن ادامه مسیر دهند و این موضوع به نوعی کار را برای ما دشوار کرده است.
وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد راه آهن ایران باید سیاست‌هایی را برای تسهیل امور اعمال کند برای مثال برای ورود واگن‌ها یک سری تخفیفات و امتیازات قائل شود همچنین برای توقف واگن‌ها تخفیفات و تشویقاتی و زمان معافیت بیشتر در نظر بگیرد تا صاحبان کالا واگن‌هایی که امکان خروج دارند، خارج کنند.
قندچی با تاکید بر تامین دیزل مورد نیاز گفت: طرف ترکمن نیز باید در واگذاری واگن‌ها با ایران هماهنگی لازم را انجام دهد.
وی تصریح کرد: وضعیت موجود در واردات، صادرات و ترانزیت کالاها تاثیر منفی دارد در واقع واگن‌های صادراتی که در پشت مرز متوقف شده اند خطوط را اشغال کردند و عملکرد پایانه برای سایر فعالیت‌ها مختل شده است. همچنین هزینه‌ها و دموراژهای سنگین ارزی و ریالی و غیره کار را در منطقه به نوعی فلج کرده است. ضمن اینکه خطرات انبوه کالاها در یک محدوده تهدیدی به شمار می‌رود.
این فعال حوزه حمل‌ونقل ریلی خاطرنشان کرد: در جلسه‌ای که اخیرا با همکاران فعال در حوزه ریلی ازبکستان برگزار کردیم، طرف ازبک به عدم برخورد ما با ترکمنستان اعتراض داشتند که البته ما هم نتواستیم پاسخی ارائه دهیم! زیرا هرگونه پاسخ لازم فقط از طرف حاکمیت ارائه می‌شود و همواره با موضوعات دیپلماسی و سیاسی همراه است. سیاست حاکم بر روابط فیمابین ما با ترکمنستان اقتصاد کشور و استان را تحت الشعاع قرار داده و فلج کرده است و اقتصاد ما به نوعی اقتصادی سیاست‌زده شده‌است که این موضوع هیچگاه به درستی مطرح و بازنگری نمی‌گردد.