ترانزیت؛ طفل سر راهی یا موهبت الهی!
مجید محتاج خراسانی* تحولات تاریخی و سیاسی در كشور شوروی سابق منشاء تغییرات بسیار بزرگی در منطقه و كشورهای همسایه این کشور سوسیالیستی بوده است؛ اما آنچه مد نظر نگارنده و موضوع این یادداشت است، تغییراتی است كه باعث ایجاد اشتغال در کشورهای همسایه به خصوص کشور جمهوری اسلامی ایران شده و محوریت آن ترانزیت و حمل ونقل بین‌المللی است.
این فرآیند و اثرگذاری متقابل اقتصادی و اشتغالزایی، پس از سال 1990 و فروپاشی شوروی سابق و تشكیل كشورهای مشترک المنافع آسیای میانه و مجموعاً فدراسیون روسیه ادامه پیدا کرد به طوری که، این سرزمین پهناور همچنان یکی از محورهای مهم ترانزیتی دنیا است.
حال برگردیم به موضوع اصلی بحث و مسائلی كه در حال اتفاق افتادن در كشور عزیزمان ایران بود؛ باز شدن مرزهایی كه سالیان سال بسته و یا غیر فعال بود و ناگهان بر اثر این اتفاق سیاسی بازگشایی و یا فعال شد.
كشورهایی كه ارتباط آنها تقریباً با كل دنیا قطع و یا دسترسی به آنها غیر ممكن بود و ناگهان رویای سالیان دور خود را تحقق یافته دیدند و دسترسی به آب‌های آزاد و تجارت جهانی برای آنها میسر شد، بهترین مسیر عبور را برای رسیدن به آب‌های آزاد و ارتباط با تجارت جهانی را ایران قرار دادند.
ازهمین نقطه داستان ترانزیت و ایجاد دالان‌ها (كریدورهای) حمل‌ونقلی از طریق ایران پررنگ و قابل تامل شد؛ این طفل متولد شده بود و قطعاً تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان داخلی کوچک‌ترین نقشی در پا به عرصه وجودد گذاشتن آن نداشتند. طبیعتاً این طفل تازه به دنیا آمده هم‌چون هر طفل دیگری نیاز به پرورش و نگهداری داشتت تا به سرمنزل مقصود برسد؛ اما سوال اساسی این است که ما متولیان حمل‌ونقل در بخش دولتی و خصوصی، با او چه كار كردیم و چه تمهیداتی را برای به رشد و نمو و به ثمر رسیدن آن انجام دادیم؟
متاسفانه با تدوین مقررات و قوانین و تراشیدن انواع و اقسام سازمان‌ها و ارگان‌های ذیربط، او را آماج حملات خود قرار دادیم و باعث شدیم كه با كمی و كاستی‌های فراوان در پروسه رشد قرار گیرد. قوانین و مقررات بعضاً متناقض و ناهمگون و عدم هماهنگی‌های تدوین آن از طرف كلیه عوامل درگیر، باعث رشد ناهمگون و عدم تعادل در پروسه آن شد. طفل تازه متولد شده به جای اینكه با تغذیه و امكانات مناسب مواجه گردد، مرتباً با ایجاد محدودیت و مسائل دست و پاگیر از سوء تغذیه در رشد برخوردار شد.
هم‌زمان و در گذشت زمان به جای اینكه عوامل دست‌اندركار تمامی همت و مساعی خود را به كار گیرند تا موجود در حال رشد، حداكثر پویندگی و بالندگی خود را بروز دهد هر كدام از ظن خود به مسئله و موجودیت آن نگاه كردند و به تدریج به سهم خواهی از این پدیده پرداختند. آنها نه تنها در مسیر رشد او گام نهادند بلكه شروع به مانع تراشی وو بهره‌برداری زودهنگام از این صنعت نوپا کردند.
بعد از چند سال از تولد این موجود خلق‌الساعه، آمارها و ارقام توسط متولیان متعدد نیز به نوبه خود جالب و قابل تامل بود؛ این آمار و ارقام گاهی در همایش‌ها و سخنرانی‌ها و یا مقالات طوری در سخنان مسئولان ذیربط نمود پیدا می‌كرد كه انگار مبدع و به وجود آورنده این طفل ناخواسته بوده‌اند و گویی اصلاً این طفل با برنامه ریزی‌هایی در این طرف مرز پا به عرصه گیتی گذاشته است، یعنی با طرح و نقشه قبلی این موجود كه ما امروزه آن را ترانزیت می‌نامیم به دنیا آمده تا یكی از عوامل برتری اقتصادی ما در سال‌های اخیر در منطقه بوده باشد.
نمی‌خواهم تكرار مكررات داشته باشم ولی باید به ترانزیت از دریچه‌ای دیگر نگاه كرد، هر چند ممكن است خیلی دیر شده باشد چرا كه این طفل به دوران بلوغ و بالندگی رسیده و شاید دیگر دكترها و افراد متخصص هم نتوانند به كمك آن بیایند ولی امیدوارم ضرب‌المثل قدیمی راست بگوید كه «ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است».
آری شاید بشود این طفل سر راهی را با دید موهبت الهی هم نگاه كرد كه عوامل بسیار زیادی در تولد آن دخیل بوده‌اند؛ موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد كشورمان، وجود سیاستمداران كشور شوروی سابق، امكاناتت زیرساختی حداقلی و وجود افراد لایق و كارآمد در بخش خصوصی و دولتی و بسیاری عوامل دیگر.
به قول ضرب‌المثلی از كشور بیگانه كه می‌گوید: Right Time-Right Place كه معنی تحت‌اللفظی آن این است كه بایستی برای موفقیت در مكان و زمان مناسب قرار گیرید. موفق شدن طفل ناخواسته ما هم شاید مصداقی از این ضرب‌المثل باشد.
نظر نگارنده این است كه شاید بهتر است مدتی دست از برنامه‌های پرطمطرق و گاهی اوقات ناشدنی و غیر عملی برداشته و فقط با تكیه بر امكانات موجود این موهبت‌الهی را حفظ و حراست كنیم، با هماهنگی ارگان‌ها و حذفف قوانین و مقررات دست و پاگیر موجود و تعیین یك متولی واقعی (پدر واقعی) نه در حد شعار این نعمت خدادادی یعنی ترانزیت را سر و سامانی بخشیم و از به هدر رفتن مواهب آن جلوگیری كنیم.
البته این موضوع منكر برنامه‌ریزی و مسائلی از این دست برای ترانزیت نیست، اما با نگاه واقع بینانه و متفكرانه به دور از احساسات و تكیه بر امكانات موجود به این قضیه سر و سامانی ببخشیم.
می‌بایست برای جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع ترانزیت از نگاه درون سازمانی دست برداشته و منافع ملی را در نظر بگیریم و به آن به عنوان یك پدیده مهم اقتصادی و ملی نگاه كرد و سعی در آینده نگری در جهت رشد آن داشته باشیم.
بیاییم این طفل سر راهی را موهبت الهی قلمداد و با ایجاد هارمونی و هماهنگی بین كلیه ارگان‌ها و سازمان‌های ذیربط آن را زمینه اشتغالزایی برای جوانان این مرز و بوم قرار دهیم؛ این نعمت خدادادی با نگاه ویژه و اقتصادی می‌تواند برای كشورمان امنیت و ثبات سیاسی و اقتصادی درخور توجهی را فراهم آورد. به امید آن روز.
٭عضو هیات مدیره و مسئول کمیته آموزش و روابط عمومی انجمن صنفی شرکتهای حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان‌رضوی و نائب رییس کمیته حمل‌ونقل اتاق بازرگانی خراسان‌رضوی
تین نیوز
19 فروردین1396